سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) چندین کنوانسیون کلیدی دارد که کشتی ها را ملزم به رعایت الزامات ایمنی، بهداشت و محیط زیست می کند. یکی از مهمترین چارچوب ها، کنوانسیون بین المللی ایمنی جان در دریا (SOLAS) به همراه کنوانسیون MARPOL برای پیشگیری از آلودگی است.

نکات کلیدی و توضیحات:

• SOLAS (ایمنی جان در دریا)

کنوانسیون ایمنی جان در دریا SOLAS (Safety of Life at Sea)  یک معاهده بین‌المللی دریایی است که حداقل استانداردهای ایمنی را برای کشتی‌ها و رویه‌های کشتیرانی تعیین می‌کند. اولین بار در سال 1914 پس از غرق شدن کشتی RMS تایتانیک، SOLAS  متعاقبا چندین بار در طول سال ها به روز شد، با آخرین اصلاحیه SOLAS 1974 که در سال 1980 لازم الاجرا شد. هدف این کنوانسیون تضمین ایمنی جان انسان ها در دریا، ایمنی کشتی ها، و ایمنی اموال در کشتی است.

تحت SOLAS، کشتی‌ها موظفند معیارهای خاصی را در ارتباط با ساخت، تجهیزات و بهره‌برداری داشته باشند. این طیف گسترده ای از جنبه های ایمنی را پوشش می دهد، از جمله رویه هایی برای یکپارچگی ضد آب، ایمنی در برابر آتش، ناوبری، ارتباطات رادیویی، وسایل نجات غریق، و جابجایی محموله. همچنین SOLAS   بازرسی ها و بررسی های منظم را برای اطمینان از تطابق مداوم با استانداردهای کنوانسیون الزامی می کند.

SOLAS  با ایجاد یک چارچوب جهانی برای ایمنی دریایی، تضمین می‌کند که کشتی‌ها برای مقابله با چالش‌های مختلف، از جمله بلایای طبیعی، حوادث، و تهدیدات تروریستی بالقوه مجهز هستند. این امر بسیار مهم است، زیرا صنعت حمل و نقل تقریباً 80٪ کالاهای جهان را حمل می کند و حفاظت از کشتی ها، محموله ها و مهمتر از همه از زندگی دریانوردان ضروری است.

یکی از جنبه های قابل توجه SOLAS تمرکز آن بر وسایل نجات جان و روش های اضطراری است. کشتی‌ها باید قایق‌های نجات، قایق‌های نجات و جلیقه‌های نجات کافی همراه با سیستم‌های ارتباطی قابل اعتماد برای درخواست کمک در مواقع سختی داشته باشند. انجام تمرینات منظم و آموزش اعضای خدمه در مورد پروتکل های واکنش اضطراری برای اطمینان از عملیات نجات به موقع و موثر در صورت بروز حادثه یا وضعیت اضطراری بسیار مهم است.

علاوه بر این، SOLAS  از همه کشتی‌ها می‌خواهد که برنامه‌های ایمنی دریایی دقیق و به‌روز، از جمله اقداماتی برای کاهش و جلوگیری از آلودگی ناشی از عملیات کشتی داشته باشند. این تعهد به حفظ اکوسیستم های دریایی و به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی کشتیرانی با اهداف گسترده تر توسعه پایدار سازمان ملل متحد است.

SOLAS  همچنین بر اهمیت سیستم های ناوبری و ارتباطی کارآمد تأکید می کند.کمک‌های ناوبری الکترونیکی مانند سیستم‌های موقعیت‌یابی جهانی (GPS)، رادار، و سیستم‌های شناسایی خودکار(AIS)، برای اپراتورهای کشتی برای مانور ایمن و جلوگیری از برخورد ضروری هستند. علاوه بر این، مقررات سختگیرانه در مورد ارتباطات رادیویی، ارتباط مؤثر و سریع بین کشتی‌ها و مقامات دریایی را تضمین می‌کند، که امکان واکنش سریع به شرایط اضطراری و افزایش ایمنی کلی دریایی را فراهم می‌کند.

فصل اول: مقررات عمومی

این فصل تعهدات اساسی کشتی ها برای تضمین ایمنی در دریا را تعیین می کند. این شامل الزامات مربوط به ساخت کشتی، تجهیزات و ایمنی عملیاتی است.

فصل II-1: ساخت و ساز - ساختار، پایداری و ماشین آلات

جزئیات یکپارچگی ساختاری و الزامات پایداری کشتی‌ها را بیان می‌کند و اطمینان می‌دهد که آنها می‌توانند در شرایط مختلف دریا مقاومت کنند.

فصل سوم: وسایل و ترتیبات نجات بخش

به منظور اطمینان از ایمنی خدمه و مسافران، کشتی ها به وسایل نجات غریق مانند قایق های نجات، جلیقه نجات و وسایل ارتباطی اضطراری مجهز شده اند.

• MARPOL (آلودگی دریایی)

کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ­ها (مارپل)

آلودگی آب­ها، از اساسی­ ترین دغدغه ­های جهانی برای حفظ محیط زیست دریا است که می­ تواند موجب آسیب به گیاهان، جانوران و اکو سیستم های دریایی و همچنین اخلال در بهره برداری انسان از دریا و ضرر به صنعت گردشگری و ماهیگیری شود. انواع مختلف آلودگی دریا ناشی از کشتی­ها از جمله تخلیه زباله، نفت و مواد مشتق آن در آب و آلودگی‌های ناشی از دود کشتی‌ها، سبب ایجاد یک معاهده مهم بین­ المللی جهت پیشگیری از آن­ها شد. کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی­ها یا مارپل معاهده­ ای است که طی آن تمامی کشتی‌های تحت پرچم کشورهای امضا کننده ­ی مارپل، صرف نظر از مبدأ و مقصد، موظف و ملزم به انجام مقررات آن می‌باشند و ملل عضو، مسئول تمامی کشتی‌ها و شناورهایی می‌باشند که تحت ملیت مربوطه‌شان به ثبت رسیده‌اند. واژه مارپل مخفف عبارت Marine Pollution  به معنای آلودگی دریاست.

کنوانسیون بین­ المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی­ها یا MARPOL ابتدا در کنفرانس بین­المللی سال 1973 با محوریت آلودگی دریا توسط سازمان بین­ المللی دریانوردی (IMO) به تصویب رسید؛ سپس طی پروتکل 1978 اصلاح شد. در این کنوانسیون، به شرح قوانین در رابطه با منابع مختلف آلودگی ناشی از کشتی­ ها پرداخته شده و هدف آن حذف آلودگی عمدی محیط زیست دریا بوسیله نفت و سایر مواد مضر و کاهش تخلیه چنین موادی بصورت عمدی و یا غیرعمدی، از طریق اعمال قوانین و مقررات بر کشتی ها و بنادر است. همانطورکه گفته شد، این کنوانسیون شامل 6 ضمیمه است.

ضمیمه I: جلوگیری از آلودگی نفتی

کشتی ها را ملزم به اجرای اقداماتی برای جلوگیری از نشت نفت از جمله عملکرد صحیح ماشین آلات و نگهداری منظم تجهیزات می کند.

پیوست II: کنترل آلودگی توسط مواد مایع مضر

استانداردهایی را برای تخلیه مواد مایع مضر تعیین می کند و حمل و نگهداری مناسب را الزامی می کند.

ضمیمه V: جلوگیری از آلودگی توسط زباله های کشتی ها

با هدف به حداقل رساندن زباله های دریایی و حفاظت از محیط های دریایی، مقرراتی را برای دفع زباله وضع می کند.

• STCW (استانداردهای آموزش، صدور گواهینامه و نگهبانی برای دریانوردان)

این کنوانسیون الزامات آموزشی و صدور گواهینامه برای دریانوردان را تشریح می‌کند و تضمین می‌کند که خدمه برای رسیدگی به چالش‌های ایمنی و زیست محیطی به اندازه کافی آموزش دیده‌اند. این استانداردها متشکل است از مخفف کلمات لاتین Standards of Training , Certification and Watch keeping  می باشد و به معنای استاندارد های آموزش، گواهینامه، مراقبت ها یا نگهبانی های دریانوردی است که در سال 1978 توسط کنفرانس سازمان بین المللی دریانوردی در لندن تصویب شد و در سال 1984 به اجرا درآمد. این کنوانسیون(STCW ) در سال 1995 به طور قابل توجهی اصلاح شد. همچنین این کنوانسیون به منظور یکسان سازی و هماهنگی بین اللملی در امر آموزش , گواهینامه ها و نحوه انجام وظیفه کلیه دریانوردان سراسر دنیا, ایجاد شده است. این کنوانسیون، حداقل استانداردهای صلاحیت برای فرمانده ، افسران و پرسنل دیده‌بان را در کشتی های تجاری دریایی و قایق‌های بزرگ تنظیم می‌کند. اس‌تی‌سی‌دبلیو در سال ۱۹۷۸ توسط کنفرانس در سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) در لندن تصویب شد و در سال ۱۹۸۴ به اجرا درآمد. این کنوانسیون به‌طور قابل توجهی در سال ۱۹۹۵ اصلاح شد.

کنوانسیون STCW برای اولین بار برای ایجاد حداقل الزامات اساسی برای آموزش، صدور گواهینامه و نگهبانی دریانوردان در سطح بین المللی بود. پیش از این، حداقل استانداردهای آموزش، صدور گواهینامه و نگهبانی افسران و ارزیابی‌ها توسط دولت‌ها معمولاً بدون مراجعه به شیوه‌های دیگر کشورها تعیین شد. در نتیجه، حداقل استانداردها و رویه‌ها به‌طور گسترده‌ای تغییر می‌کرد. هر کسی که تمایل داشته باشد روی کشتی ها بالاخص کشتی های تجاری که طول آنها بیش از 24 متر باشند، مشغول بکار شود بایستی قبل از استخدام و شروع به کار کلیه مهارت ها و دوره های استاندارد STCW  را گذرانده باشد. نوع آموزش دوره ها و مهارت های مورد نیاز بستگی به پست و جایگاهی دارد که قرار است یک دریانورد انجام وظیفه کند. لذا آموزش مورد نیاز یک کاپیتان کشتی با یک ملوان قطعا” و کاملا” متفاوت می باشد.

حداقل آموزش ابتدایی مورد نیاز برای کسب این مهارت ها ” دوره های استاندارد ساده و اولیه ” می باشد که این امر نوعی مجوز ورود دریانوردان بر روی عرشه کشتی می باشد و آن به چهار دوره “ساده” تقسیم بندی می شود:

1-  آموزش مسئولیت های اجتماعی و سلامتی افراد (دریانورد)

2-  آموزش جلوگیری از وقوع  آتش سوزی و یا چگونگی مهار آن

3-  آموزش مهارت های نجات افراد (دریانورد)

4-  آموزش کمک های اولیه

• کد ISPS (کد امنیتی بین‌المللی کشتی و تأسیسات بندری)

ISPS  مخفف کلمات لاتین (International Ship and port Security) و به معنی امنیت بین المللی کشتی ها و بنادر می باشد. اگر ازخودتان این سوال را بکنید که معنی و مفهوم کلمه ISPS  چیست، متوجه خواهید شد که کاربرد این عبارت بعد از اتفاق و حادثه حمله یازده سپتامبر (به برج دوقلوی آمریکا) شروع شد. سازمان جهانی دریانوردی یا International Maritime Organization به این نتیجه رسید که آنچه که در هوا اتفاق افتاد می تواند در دریا، در بنادر یا اقیانوس ها هم اتفاق بیافتد.لذا این سازمان تصمیم گرفت معیار های امنیتی موجود را توسعه و تکمیل و به تمامی دریانوردان، بنادر و صاحبان کشتی، وارد کنندگان و صادر کنندگان محمولات، توصیه نموده و آنرا کاربردی نماید .

این معیار‌‌ها تحت عنوان کد امنیت بین المللی کشتی و بندر نام گرفت. معیارهای یاد شده فوق در یک جلسه اضطراری بحث و بررسی شد و مقرر گردید که بند جدیدی به کنوانسیون بین المللی  سولاس (SOLAS) مصوبه مورخ 1974 فصل یازدهم قسمت دوم، اضافه شده و آن را  (کنوانسیون سولاس) در خصوص امنیت کشتی ها و بنادر و جان اشخاص و پرسنل، بیشتر تقویت نماید .

از اهم این اقدامات، ایجاد یک چارچوب بین المللی برای همکاری بین دولت ها ، سازمان های دولتی، دولت های محلی و صنعت حمل و نقل بین‌المللی است. توسط این چارچوب، تهدیدات امنیتی شناسایی و اقداماتی بر علیه هر رویدادی که ممکن است بر امنیت کشتیها و یا تاسیسات بندری تاثیر بگذارد ایجاد میشوند. برای رسیدن به این هدف، نقش ها و مسئولیت های دولت ها، شرکتهای حمل و نقل بین المللی، ادارات بنادر و هر سازمان یا موسسه‌ای که در هرگونه عملیات ترافیکی و اجرایی دریایی شرکت دارند، توسط سازمان کشتیرانی بین‌المللی مشخص شده است. بر همین اساس، تمام نهادهای گفته شده، باید اطمینان حاصل کنند که اطلاعات مستمر و موثر در ارتباط با امنیت کشتیها و تاسیسات بندری و مرتبط با عملیات دریایی، همواره تحت برنامه‌ریزی و روال مشخصی در حال جمع‌آوری و بررسی است. همینطور بر اساس ISPS، تمامی نهادهای مرتبط باید برنامه‌ریزی دقیقی بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده برای انجام واکنش مناسب در قبال هرگونه تغییر در سطوح مختلف امنیتی داشته باشند.

در واقع، میتوان گفت که امنیت کشتی و تاسیسات بندری باید مدام در حال ارزیابی باشد و با توجه به خطرات و تهدیدات احتمالی که در جغرافیای مختلف وجود دارد، برنامه‌های دقیقی برای واکنش به خطرات تعریف شده تدوین شده باشد.چارچوبی را برای ارزیابی خطرات امنیتی و اجرای اقداماتی برای حفاظت از کشتی ها و تأسیسات بندری ارائه می دهد که به طور غیرمستقیم از ایمنی و یکپارچگی زیست محیطی حمایت می کند.

این کنوانسیون‌ها و بندهای آن به طور جمعی تضمین می‌کنند که عملیات دریایی اولویت ایمنی، بهداشت و حفاظت از محیط زیست است و فرهنگ انطباق و مسئولیت را در صنعت کشتیرانی تقویت می‌کند.

دستورالعمل ایمنی و بهداشت در کشتیرانی